آزمایش کامل خون
خون ماده‌ای حیاتی برای ادامه زندگی است که از ۴ بخش پلاسما، گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها تشکیل شده است. آزمایش یا شمارش کامل خون (CBC) یک نوع آزمایش خون است که اطلاعات لازم در مورد خون و سلامت کلی را به شما ارائه می‌دهد. با آزمایش CBC، طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها، شرایط، اختلالات و عفونت‌های بدن تشخیص داده می‌شود. برای انجام این آزمایش یک نمونه خون از شما گرفته می‌شود و نتیجه آن پس از چند روز بسته به مرکز مورد نظز تعیین می‌گردد. اگر تمایل دارید با آزمایش خون کامل یا CBC بیشتر آشنا شوید؛ با ما همراه باشید. ما در این مقاله قصد داریم به معرفی آزمایش CBC، هدف از انجام این آزمایش و تفسیر نتایج آن بپردازیم.
شمارش کامل خون (CBC)
در آزمایش CBC سلول‌های خونی شما اندازه‌گیری و شمارش می‌شوند تا وجود یا عدم وجود برخی از بیماری‌ها تشخیص داده شود. دکتر شما با آگاهی از علائمی مثل کبودی یا خون‌ریزی، خستگی، سرگیجه یا ضعف، تب، حالت تهوع، استفراغ، التهاب در هر نقطه‌ای از بدن، درد مفاصل و مشکلات ضربان قلب یا فشار خون، آزمایش CBC را تجویز می‌کند . پس از عمل خونگیری، نمونه خون به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا یک سری آزمایش‌ها برای ارزیابی سلول‌های خونی شما انجام شود.
آزمایش CBC چه عواملی را اندازه‌گیری می‌کند؟
تست CBC آزمایش‌های زیادی را برای اندازه‌گیری و مطالعه گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها انجام می‌دهد. گلبول‌های قرمز خون، اکسیژن را در سراسر بدن حمل میکنند و گلبول‌های سفید بخشی از سیستم ایمنی بدن شما هستند. این گلبول‌ها در مبارزه با عفونت‌ها به بدن کمک میکنند و پلاکت‌ها نیز در لخته شدن بدن موثرند. آزمایش شمارش کامل خون (CBC) موارد زیر را اندازه‌گیری می‌کند:
- تعداد گلبول‌های قرمز (تعداد RBC)
- تعداد گلبول‌های سفید خون (تعداد WBC)
- مقدار کل هموگلوبین در خون
- کسری از خون متشکل از گلبول‌های قرمز خون (هماتوکریت)
تست CBC همچنین اطلاعاتی در مورد اندازه‌گیری‌های زیر ارائه می‌دهد:
- اندازه متوسط گلبول قرمز (MCV)
- مقدار هموگلوبین در هر گلبول قرمز (MCH)
- تعداد پلاکت‌ها نیز اغلب در CBC گنجانده می‌شود.
آزمایش CBC چه بیماری‌هایی را تشخیص می‌دهد؟
آزمایش خون CBC می‌تواند کمک کند تا طیف گسترده‌ای از شرایط، اختلالات، بیماری‌ها و عفونت‌ها را مشخص شود که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کم خونی (زمانی که گلبول‌های قرمز کافی برای حمل اکسیژن در بدن وجود ندارد)
- اختلالات مغز استخوان، مانند سندرم های میلودیسپلاستیک
- اختلالاتی چون آگرانولوسیتوز، تالاسمی و کم‌خونی سلول داسی شکل
- عفونت‌ها یا سایر مشکلاتی که باعث کاهش غیرطبیعی گلبول‌های سفید یا افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون می‌شوند
- انواع مختلفی از سرطان، از جمله لوسمی و لنفوم
- عوارض جانبی شیمی درمانی و برخی داروهای تجویزی
- کمبود ویتامین و مواد معدنی
روش انجام آزمایش CBC
آزمایش CBC یکی از آزمایش‌های روتین است که انجام آن به آمادگی خاصی نیاز دارد. در این آزمایش پرستار یا مسئول مراقبت‌های پزشکی از شما مقداری خون گرفته و آن را در یک لوله مخصوص قرار می‌دهد. لوله حاوی خون به آزمایشگاه منتقل شده و آزمایش CBC روی آن انجام می‌شود . این آزمایش عارضه‌ای ایجاد نمی‌کند؛ تنها ممکن است برخی افراد در محل خونگیری کمی احساس سوزش یا گزگز داشته باشند.
نتایج عادی و طبیعی CBC
هر آزمایشی دارای یک محدوده نرمال است که بیشتر یا کمتر بودن از آن محدوده نشان‌دهنده وجود مشکلی در بدن است که باید درمان شود. به طور کلی نتایج طبیعی CBC عبارتند از:
تعداد RBC:
مرد: 4.7 تا 6.1 میلیون سلول در mcL
زن: 4.2 تا 5.4 میلیون سلول در mcL
تعداد WBC:
4500 تا 10000 سلول در mcL
هماتوکریت:
مرد: 40.7٪ تا 50.3٪
زن: 36.1٪ تا 44.3٪
هموگلوبین:
مرد: 13.8 تا 17.2 گرم در دسی لیتر
زن: 12.1 تا 15.1 گرم در دسی لیتر
شمارش پلاکت:
150000 تا 450000/dL
تفسیر نتایج RBC
هموگلوبین یا هماتوکریت بالا ممکن است به دلیل عوامل مختلفی چون کمبود آب و مایعات کافی، اسهال شدید، تعریق بیش از حد، یا قرص‌های آب مورد استفاده برای درمان فشار خون بالا، بیماری کلیوی با تولید اریتروپویتین بالا، سطح پایین اکسیژن در خون برای مدت طولانی و بیماری قلبی یا ریوی است باشد. همچنین، سیگار کشیدن و استفاده از تستوسترون می‌تواند در نتیجه غیر عادی RBC تأثیر بگذارد.
پایین بودن RBC، هموگلوبین یا هماتوکریت نشانه کم‌خونی است که می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- از دست دادن خون (به طور ناگهانی یا به دلیل مشکلاتی مانند دوره‌های قاعدگی شدید در طولانی مدت)
- نارسایی مغز استخوان (به دلیل اشعه، عفونت یا تومور و…)
- تجزیه گلبول‌های قرمز (همولیز)
- سرطان و درمان سرطان
- برخی از شرایط پزشکی طولانی مدت (مزمن) مانند بیماری مزمن کلیه، کولیت اولسراتیو یا آرتریت روماتوئید
- عفونت‌های طولانی‌مدت مانند هپاتیت
- رژیم غذایی و تغذیه نامناسب که باعث کمبود آهن، فولات، ویتامین B12 یا ویتامین B6 می‌شود
- مولتیپل میلوما
تفسیر نتایج WBC
کاهش تعداد WBC ممکن است به دلایل زیر باشد:
- سوء‌مصرف الکل و آسیب کبدی
- بیماری‌های خود ایمنی مثل لوپوس اریتماتوز سیستمیک
- نارسایی مغز استخوان (به عنوان مثال، به دلیل عفونت، تومور، تشعشع یا فیبروز)
- داروهای شیمی درمانی که برای درمان سرطان استفاده می‌شود
- بیماری کبد یا طحال
- طحال بزرگ شده
- عفونت‌های ناشی از ویروس‌ها، مانند مونو یا ایدز داروها
افزایش تعداد WBC هم که لکوسیتوز نامیده می‌شود، می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- داروهای خاص مانند کورتیکواستروئیدها
- عفونت‌ها
- بیماری‌هایی مانند لوپوس، آرتریت روماتوئید یا آلرژی
- سرطان خون
- استرس عاطفی یا جسمی شدید
- آسیب بافتی مثل سوختگی یا حمله قلب
تفسیر نتیجه پلاکت‌ها
افزایش تعداد پلاکت ممکن است به دلایلی چون خون‌ریزی، بیماری‌هایی مانند سرطان، کمبود آهن و مشکلات مربوط به مغز استخوان باشد. پایین بودن تعداد پلاکت نیز ممکن است به علت‌هایی مثل، اختلالات مخرب پلاکت، بارداری، طحال بزرگ شده، نارسایی مغز استخوان (به عنوان مثال، به دلیل عفونت، تومور، تشعشع یا فیبروز) و داروهای شیمی درمانی باشد.
سخن پایانی
ما در این مقاله به بررسی آزمایش شمارش خون کامل یا CBC پرداختیم. با انجام آزمایش شمارش کامل خون عوامل مختلفی در بدن اندازه‌گیری می‌شود که از طریق آن‌ها می‌توان وجود برخی از بیماری‌ها در بدن را تشخیص داد. تشخیص به موقع بیماری‌ها در درمان بیماری‌ها تأثیر بسزایی دارد. بنابراین آزمایش CBC با توجه به اینکه عوامل اساسی در بدن را مورد بررسی قرار می‌دهد می‌تواند در درمان هر چه زودتر برخی بیماری‌ها به شما کمک کند. در پایان اگر در ارتباط با مطالب پیش رو، سوال یا پیشنهادی دارید آن را با ما در میان بگذارید.
منابع: